Những điều bạn nhất định phải biết về bệnh thương hàn (Salmonella) trên gà

Thời gian gần đây, VietDVM.com nhận được rất nhiều câu hỏi, yêu cầu của các quý độc giả liên quan tới bệnh thương hàn trên gà do Salmonella gây ra. Tuy nhiên, đây là một căn bệnh khá phổ biến và không phải là vấn đề khó khăn với các trang trại chăn nuôi lớn nên trước tới giờ chúng tôi ít đề cập.

Trong bài viết lần này, VietDVM.com sẽ khái quát những điểm cơ bản nhất xung quanh căn bệnh này như thương hàn gà là bệnh gì? Nó gây bệnh như thế nào? Đặc điểm nhận dạng của bệnh như thế nào? Các bước phòng bệnh và làm gì khi trại nhiễm bệnh.

 

Bệnh thương hàn gà do Salmonella là bệnh gì?

 

Có nhiều chủng Salmonella nhưng chỉ có 3 chủng gây bệnh chủ yếu là:

- Salmonella gallinarum: gây bệnh thương hàn trên gà lớn và gà con.

- Salmonella typhimurium: gây bệnh phó thương hàn trên gà con và gà lớn.

- Salmonella pullorum: gây bệnh bạch lỵ trên gà con 3 tuần tuổi.

 

Trong đó, bệnh thương hàn trên gà thuộc type bệnh nguy hiểm, tốc độ gây thiệt hại nhanh, lây lan nhanh, do vậy người chăn nuôi cần hiểu về bệnh và có phương án phòng bệnh sớm, hiệu quả.

 

Các triệu chứng rất phổ biến và thường gặp nhất của bệnh thương hàn trên gà là ỉa chảy, phân trắng có nhiều dịch nhầy, gà ủ rũ, xù lông, kém ăn, khớp sưng to khó đi lại, phân dính bết hậu môn, trường hợp nặng khiến gà không đi ngoài được, chướng bụng và chết nhiều.

 

 

Salmonella gây bệnh cho gà như thế nào?

 

Bệnh do Samonella có thể lây lan thông qua cả hai phương thức truyền dọc (từ mẹ sang con) và truyền ngang (giữa các con gà trong đàn).

- Lây truyền dọc: vi khuẩn từ buồng trứng xâm nhập vào phôi hoặc từ lỗ huyệt lây lan qua vỏ trứng, rồi vào trong máy ấp trứng và truyền lây cho gà con.

- Lây truyền ngang: gà con mới nở trong máy ấp bị nhiễm bệnh và lan truyền bệnh cho gà con ấp cùng máy; hoặc gà bệnh hay gà sống sót sau bệnh trở thành vật mang trùng làm lây lan cho những con khác.

 

»› Bạn có biết mầm bệnh lây lan qua vỏ trứng thế nào?

 

Quá trình lây truyền ngang có thể xảy ra thông qua tiếp xúc trực tiếp với cá thể bệnh hoặc gián tiếp thông qua tiếp xúc với thức ăn, nước uống, chất thải (phân) hay dụng cụ chăn nuôi mang mầm bệnh. Trong đó, quan trọng nhất là lây nhiễm qua phân chứa mầm bệnh.

 

Các triệu chứng và bệnh tích điển hình của bệnh thương hàn trên gà.

 

 

Bệnh thương hàn trên gà là một bệnh nhiễm trùng toàn thân cấp tính trên gà con và gà lớn. Mầm bệnh có thể lây lan và xâm nhập vào cả trứng và đặc trưng bởi tiêu chảy phân trắng và có tỷ lệ tử vong cao. Tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong tăng cao sau khi gà nở khoảng 7-10 ngày.

 

Gà con mắc bệnh thường có các biểu hiện như gật gù, ủ rũ, chậm lớn và đặc biệt là vùng lông xung quanh hậu môn dính phân bết lại.

 

 

Khớp sưng phù là một trong những biểu hiện của gà mắc bệnh do Salmonella.

 

 

Salmonella có sức đề kháng khá cao trong điều kiện môi trường khí hậu ôn hòa và có thể tồn tại trong nhiều tháng liền. Tuy vậy, nó có thể bị tiêu diệt bởi những chất sát trùng như formaldehyde trong lò ấp.

 

Bệnh tích điển hình của bệnh do Salmonella là các điểm hoại tử đốm trắng trên các cơ quan nội tạng như: tim, gan, phổi, mề, ruột và phúc mạc.

 

 

 

Bệnh cần chẩn đoán phân biệt với các chủng Salmonella khác, với Ecoli, nấm Aspergillus, tụ cầu khuẩn và bệnh gout…các hạch trên phổi cũng giống với các khối u trong bệnh Marek.

 

 

Trong trường hợp bệnh cấp tính: các biểu hiện thường bắt đầu bằng giảm lượng thức ăn tiêu thụ và giảm khả năng sản xuất trứng. Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở giảm đáng kể; tiêu chảy; tỷ lệ tử vong giao động từ 10-90%. Khoảng 1/3 gà con mới nở từ đàn gà mẹ nhiễm bệnh bị chết ngay từ khi vừa nở ra.

 

Một bệnh tích đặc trưng của bệnh thương hàn trên gà cấp tính nữa là gan xuất hiện những mảng màu xanh và màu đồng.

 

 

Gan của một gà nhiễm bệnh bạch lỵ cấp tính – vùng gan hoại tử và sưng to. Bệnh thường xuất hiện trên gà mái và gà tây, đôi khi bắt gặp trên gia cầm hoang dã.

 

 

Gan sưng và điểm hoại tử có đường kính 1-2cm. Bệnh thương hàn trên gà có thể kéo dài trong nhiều tháng.

 

 

Lá lách sưng to gấp 2-3 lần, đôi khi có xuất hiện nốt xám trắng trên bề mặt.

 

 

Bệnh thương hàn trên gà cấp tính: thông thường, phần ruột mà đặc biệt là phần ruột non sẽ có vết lở loét trên bề mặt.

 

 

Một trường hợp hiếm gặp trong bệnh thương hàn cấp tính là hoại tử cơ tim do độc tố vi khuẩn Salmonella gây ra. Việc nhiễm trùng lây lan sang trứng là một trong những tác hại nguy hiểm nhất.

 

 

Phổi có màu nâu đặc trưng.

 

 

Trong trường hợp bệnh thương hàn trên gà mãn tính, các tổn thương chủ yếu ở các tuyến sinh dục. Thường thấy nhất là buồng trứng viêm và thoái hóa.

 

 

Bệnh thương hàn cần được phân biệt với các bệnh như: tụ huyết trùng,...

 

 

Một số trường hợp viêm phúc mạc, các sợi fibrin dính bết bên ngoài các cơ quan nội tạng trong xoang phúc mạc.

 

Phòng bệnh thương hàn trên gà thế nào?

 

Nguyên lý khi phòng bệnh cho bất kỳ đàn vật nuôi nào là làm tốt 3 việc:

- Làm sạch và hạn chế tối đa mầm bệnh khỏi môi trường.

- Tăng sức đề kháng cho con vật để nó tự chống chọi lại với bệnh.

- Phòng bệnh chủ động bằng vaccine (nếu có) và thuốc.

 

Bệnh thương hàn trên gà cũng không ngoại lệ. Công tác phòng bệnh cụ thể cho các trang trại như sau:

 

- Vệ sinh cơ học chuồng trại hằng ngày (rửa dọn chuồng nuôi, dụng cụ, không để phân bẩn tích tụ trong trại).

 

- Phun sát trùng 1-2 lần/tuần tùy thuộc điều kiện từng trại và dịch tễ vùng chăn nuôi.

 

- Đảm bảo các yếu tố môi trường, tiểu khí hậu để không có gì bất lợi xảy ra: chuồng trại không được quá nóng hay lạnh, không được quá ẩm thấp, quá bẩn, nước đầy đủ và luôn sạch…

 

- Chế độ dinh dưỡng hợp lý theo từng giai đoạn, từng giống gà khác nhau.

 

- Tăng sức đề kháng bằng các loại thuốc bổ, vitamin, khoáng chất…

 

- Ngoài ra, do Việt Nam là một đất nước có rất nhiều mầm bệnh tiềm ẩn nên đa phần muốn phòng bệnh tốt đều phải dùng đến kháng sinh trộn vào trong thức ăn hoặc nước uống cho vật nuôi. Tùy thuộc vào kết quả kháng sinh  đồ của từng khu vực trong từng thời điểm mà chọn dùng loại kháng sinh nào. Một số dòng kháng sinh thường dùng để phòng bệnh Salmonella là: Colistin, Norfloxacin, Enrofloxacin, Halquynol.

 

- Hiện chưa có vaccine phòng bệnh này hiệu quả trên gia cầm.

 

 

Làm gì nếu bệnh thương hàn trên gà xảy ra trên đàn gia cầm nhà bạn?

 

Khi phát hiện gà có các triệu chứng bệnh → lập tức cách ly những con yếu, bệnh ra một khu vực riêng để điều trị.

 

Sau đó:

- Khử trùng toàn bộ khu vực chuồng nuôi liên quan và ở gần khu vực phát bệnh thương hàn trên gà.

- Sử dụng các thuốc giải độc và tăng chức năng gan thận uống liên tục cho đến khi khỏi bệnh.

- Bổ sung đồng thời vitamin tổng hợp, vitamin K để tăng sức đề kháng cho gà.

- Bổ sung men tiêu hóa vào trong thức ăn, thúc đẩy và hỗ trợ gà trong quá trình tiêu hóa.

 

 

Như vậy, trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản về bệnh thương hàn trên gà mà VietDVM.com muốn gửi đến các quý độc giả và bà con chăn nuôi. Hy vọng sẽ giúp cho bà con chủ động hơn trong việc kiểm soát mần bệnh cũng như xử lý khẩn cấp khi bệnh bùng phát trong trang trại, tránh những thiệt hại không đáng có.

 

»› 14 dấu hiệu giúp bạn nhận biết được ngay bệnh ORT trên gà

 

VietDVM team.