Bệnh viêm hồi tràng trên heo – khái niệm và cơ chế sinh bệnh?

Bệnh viêm hồi tràng trên heo hay còn gọi là bệnh Ileitis, hay có người gọi là bệnh viêm ruột tăng sinh trên heo là bệnh có mặt ở hầu hết các trại heo trên thế giới với một nhóm các triệu chứng điển hình có liên quan đến vi khuẩn Lawsonia intracellularis. Bệnh viêm hồi tràng được biết đến dưới 4 thể bệnh (4 dạng) khác nhau là:

- Bệnh ruột tăng sinh xuất huyết (hay gọi là PHE). Đây là thể bệnh phổ biến nhất trên heo đang phát triển từ 60-90kg và heo con.

- Hội chứng tăng sinh tuyến ruột của heo (PIA).

- Viêm ruột hoại tử trên heo (NE): các tế bào tăng sinh trong ruột non chết và bong ra.

- Viêm hồi tràng cục bộ (RI): Mỗi vùng viêm thể hiện một kiểu bệnh lý khác nhau, có chỗ viêm tăng sinh, có chỗ viêm hoại tử...

Khái niệm về bệnh viêm hồi trang trên heo.

Viêm hồi tràng là bệnh đặc trưng bởi dấu hiệu tăng sinh của các tế bào niêm mạc ruột gây ra viêm ruột, đôi khi loét ruột và xuất huyết. Các tổn thương cơ bản bao gồm lớp màng nhầy ruột non hay ruột già dày lên. Mức độ tổn thương cũng thay đổi tùy thuộc vào vị trí viêm và thời gian gây bệnh của vi khuẩn trên heo.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm hồi tràng trên heo

Lawsonia intracellularis là một vi khuẩn gram âm hình que và được coi là một trong những phân loài mới. Khác với nhiều vi khuẩn khác, vi khuẩn Lawsonia intracellularis (Li) không thể nhân lên ở bên ngoài tế bào mà chỉ có thể nhân lên bên trong tế bào – chúng hoạt động giống như cơ chế của các virus hơn là vi khuẩn.

Vi khuẩn chỉ có thể tồn tại bên ngoài tế bào ở nhiệt độ 5^oC trong vòng 2 tuần. Trong tế bào chúng có thể tồn tại và sinh sản trong vòng 7-14 ngày.

Dịch tễ học của bệnh viêm hồi tràng

Thời gian ủ bệnh, phục hồi và di chuyển gây bệnh của vi khuẩn Li trong cơ thể heo khá dài ở một số heo, có thể lên tới vài tháng. Heo bệnh đào thải vi khuẩn qua phân và lây cho heo khỏe mạnh. Ngoài ra, heo khỏe mạnh cũng có thể bị nhiễm bệnh nếu được nuôi chung trong 1 ô chuồng hoặc cùng 1 khu vực với heo ốm.

Heo mẹ mang mầm bệnh đã được chứng minh là có khả năng lây bệnh cho heo con sớm nhất là từ lúc 6 ngày tuổi – đây có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại trong việc kiểm soát mầm bệnh bằng cách cai sữa sớm cho heo con (vi heo con đã nhiễm bệnh từ trước đó rất sớm rồi).

Thời gian ủ bệnh là 2 tuần và thậm chí có thể lâu hơn. Sự bùng phát bệnh thường liên quan đến nhiều stress khác nhau của heo. Mặc dù đường truyền lây bệnh qua heo nái này đã được chứng minh nhưng không phải tất cả heo con cùng 1 mẹ đó sẽ đều bị bệnh cùng lúc nhau.

Cách mà vi khuẩn Lawsonia intracellularis gây bệnh cho heo?

Vi khuẩn theo phân hoặc từ cơ thể heo bệnh xâm nhập vào cơ thể heo khỏe mạnh thông qua mũi, miệng. Từ đó vi khuẩn di chuyển xuống ruột và thường dừng lại ở đoạn cuối ruột non (hồi tràng) hoặc đoạn đầu của ruột già (manh tràng).

Tại đây, vi khuẩn bám chặt vào bề mặt của các tế bào màng ruột non, sau đó xuyên qua thành tế bào chui vào trong và nhân lên trong các tế bào thành ruột đó. Khi các tế bào thành ruột nhân lên thì trong mỗi tế bào có chứa một lượng vi khuẩn khiến cho tế bào đó không thể phát triển thêm nữa và gây ra bệnh tích đặc trưng của bệnh là các tế bào biểu mô thành ruột tăng sinh.

Đồng thời khi vi khuẩn nhân lên nó cũng gây ra các triệu chứng khác như phá hỏng và gây thoái hóa, hoại tử tế bào niêm mạc ruột; gây viêm ruột; ruột chảy máu, phá hỏng lớp lông nhung ruột; tiêu hóa hấp thu kém, tiêu chảy phân lẫn máu, …

Trên đây là những thông tin cơ bản giúp các bạn bước đầu hình dung cách mầm bệnh gây bệnh cho heo và trả lời câu hỏi bệnh viêm hồi tràng trên heo là gì. Nếu muốn tìm hiểu sâu hơn về bệnh từ biểu hiện bệnh cho đến cách phòng trị bệnh…thì mời các bạn tiếp tục đón đọc trên Vietdvm.com ở các phần sau vể bệnh viêm hồi tràng trên heo tại đây

VietDVM team