Mô hình Hợp tác xã - Giải pháp nâng cao giá trị và hiệu quả chăn nuôi

Bảo Thắng là một huyện vùng thấp của tỉnh Lào Cai với diện tích 691,55 km², trong đó diện tích đất nông nghiệp là 44.899,3 ha và dân số đông nhất tỉnh Lào Cai đây là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kinh tế nông nghiệp, đặc biệt là chăn nuôi hàng hoá. Tính đến năm 2016, toàn huyện đã có 244 trang trại chăn nuôi và 03 hợp tác xã (HTX) chăn nuôi, điển hình là HTX chăn nuôi gia súc, gia cầm Quý Hiền.

HTX Quý Hiền được thành lập ngày 04 tháng 8 năm 2010 với 24 hộ xã viên tham gia. HTX được thành lập trong bối cảnh nghề chăn nuôi của huyện đang rất phát triển, có nhiều hộ giầu lên nhanh chóng từ chăn nuôi. Nhưng cũng không ít hộ gặp rủi ro, dịch bệnh, bán hàng gặp lúc rớt giá, có hộ bị lỗ mất cả vốn, không có khả năng tái đàn do sản xuất nhỏ lẻ, manh mún. Các hộ không tiếp cận được với các cơ sở sản xuất con giống tốt, các cơ sở sản xuất thức ăn có uy tín, chất lượng tốt, không kiểm soát được dịch bệnh, vốn tích luỹ ít, cơ sở hạ tầng thấp kém. Nhận ra những hạn chế trong chăn nuôi quy mô hộ gia đình, một số hộ chăn nuôi đã bàn nhau cần phải liên kết lại, hợp tác với nhau thì mới có cơ hội khắc phục những nhược điểm trên. Họ vận động bà con chăn nuôi trong toàn huyện, chọn những người có quyết tâm làm ăn liên kết lại với nhau thành lập ra HTX chăn nuôi gia súc, gia cầm Quý Hiền.

Sau 6 năm hoạt động, HTX chăn nuôi Quý Hiền đã thực sự là điểm tựa tin cậy của xã viên, HTX đã thực hiện đúng lời cam kết với xã viên cụ thể như sau:

- HTX đã quy hoạch sản xuất, cân đối với thị trường, không để gà quá lứa không bán được nhưng cũng không để khách hàng cần mà không có gà.

- HTX tổ chức dạy nghề chăn nuôi, thú y cho xã viên; Kết quả đến nay các hộ xã viên của HTX chăn nuôi Quý Hiền đã có trình độ chăn nuôi khá, giỏi có thể tự bắt bệnh và tự đề ra phác đồ điều trị cho gà, lợn. Do đó, 6 năm qua các trại của HTX không xảy ra dịch bệnh. HTX còn lập một đường dây nóng giữa xã viên và giảng viên, khi có sự cố trên đàn gà, xã viên điện hỏi, mổ khám chụp ảnh gửi Zalo về và được tư vấn ngay phác đồ điều trị. Cách làm này rất hiệu quả, được xã viên ủng hộ.

– Xây dựng, quản lý và sử dụng các loại quỹ, đặc biệt là quỹ dự phòng rủi ro hay còn gọi là quỹ bảo hiểm, nhờ có quỹ này mà không có hộ nào bị rủi ro phải bỏ đàn và dễ tìm các kênh vốn có lãi xuất ưu đãi để huy động vốn.

- HTX liên hệ mua con giống, thức ăn của các cơ sở có uy tín, chất lượng tốt, có bảo hành, giá xuất xưởng + chi phí vận chuyển + lãi chậm trả theo lãi xuất Ngân hàng, nên giá thấp hơn nhiều (ít nhất là 8 – 10%) so với mua thức ăn của các đại lí cấp 2. Đồng thời, HTX tổ chức vận chuyển các vật tư con giống, thức ăn từ nơi sản xuất đến thẳng các trại xã viên, không phải đến kho để lấy mất thêm chi phí.

- Về tiêu thụ sản phẩm, HTX luôn cung cấp nguồn hàng đầy đủ, đa dạng mặt hàng, có xe chở đến tận nơi nên có tính cạnh tranh cao.

- Doanh số hàng năm dao động khoảng 60 tỷ đồng. Thu nhập của xã viên hàng năm của hộ cao nhất là 800 triệu đồng, hộ thấp nhất là 130 triệu đồng (cả công lao động). Kinh tế các hộ đã khá lên nhiều khi vào HTX, các hộ phần lớn là nghèo ,nhưng đến nay hộ nào cũng có trang trại khang trang, chuồng trại được xây dựng theo công nghệ tiên tiến trị giá hàng trăm triệu đồng, có hộ trang trại có giá trị lên đến hàng tỷ đồng. HTX cho họ vay vốn xây dựng, trả dần nay đã trả xong, có hộ xây được nhà, mua ô tô phục vụ sản xuất. Các dịch vụ của HTX được xã viên đón nhận, không hộ nào muốn ra HTX, có hộ đã ra rồi nhưng lại xin vào.

– Hàng hóa của HTX có tính cạnh tranh cao, khách hàng đã mua gà của HTX thì không muốn mua gà khác nữa. Vì HTX cung cấp đủ hàng, đa dạng sản phẩm, vài năm gần đây tại Lào Cai không có trứng gà Trung quốc vì trứng gà của HTX Quý Hiền mẫu mã đẹp hơn, tươi hơn, có địa chỉ sản xuất rõ ràng và giá thấp hơn.

- HTX sử dụng vốn rất hiệu quả, hệ số vòng quay vốn rất cao. HTX không có tiền nhàn rỗi, tài khoản HTX không có số dư, tiền luôn được lưu thông.

Cách làm của HTX rất phù hợp với Luật hợp tác xã năm 2012. HTX Quý Hiền đã được nhiều đoàn từ Trung ương đến các tỉnh đến thăm, tham quan, học tập, trao đổi kinh nghiệm. HTX cũng rất vinh dự được các cấp khen thưởng: Năm 2012, Chủ nhiệm HTX được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; HTX được Bộ trưởng Bộ Công thương tặng Bằng khen. Năm 2013, HTX được Hội Chăn nuôi Việt Nam và Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai tặng Bằng khen; 04 xã viên HTX được Chủ tịch UBND tỉnh tặng Bằng khen. 19/29 hộ đạt tiêu chí hộ kinh tế trang trại.

Có được những kết quả như trên là do HTX đã xây dựng thành công chuỗi liên kết giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Cụ thể:

- Liên kết dọc:

Đầu vào: liên kết chặt chẽ với các doanh nghiệp sản xuất giống, sản xuất thức ăn có uy tín, nên xã viên có được giống và nguồn thức ăn tốt. HTX liên kết chặt chẽ với các nhà khoa học nên có quy trình sản xuất tốt. Xã viên được đào tạo nghề thành thạo.

Đầu ra: HTX liên kết với các tổ giết mổ ở các chợ đầu mối ,hoặc các nhà hàng. Cam kết cung cấp đa dạng mặt hàng và cung cấp đều đặn theo yêu cầu, nên đã xây dựng được thị trường ổn định.

- Liên kết ngang: HTX đã liên kết chặt chẽ giữa ban quản trị và xã viên. Ngoài bản Điều lệ HTX Đại hội xã viên đã thảo luận và xây dựng một bản quy ước rất cụ thể, rất chặt chẽ. Ví dụ: Để có hàng đều đặn bản quy ước quy định, tất cả các hộ xã viên phải tuân thủ lịch vào gà giống, kể cả khi rét đậm, khi nóng bức, đến lượt các hộ đều phải khắc phục để vào giống. Có như vậy thì HTX mới có hàng đều đặn cung cấp cho thị trường. Để đảm bảo chất lượng của đàn gà. Quy ước đề ra rất nghiêm ngặt là các hộ phải có nhật ký ghi chép hàng ngày, theo dõi sức khỏe đàn gà, xử lý thuốc kháng sinh. Từ đó HTX tính được thời gian cách ly thuốc kháng sinh và tuổi gà trước khi xuất bán.

Thành công của HTX chăn nuôi Quý Hiền là hết sức rõ ràng, rất thực tế.

Đất nước ta đã, đang và sẽ hội nhập rất sâu với Quốc tế, các Hiệp định thương mại tự do đã và sẽ có hiệu lực. Đây là cơ hội để cho nền kinh tế Việt Nam cất cánh vươn xa hơn. Tuy nhiên, khi đó thuế nhập khẩu thịt sẽ về 0%. Hàng rào thuế quan không thể bảo hộ cho người chăn nuôi trong nước được. Người chăn nuôi phải cạnh tranh với một đối thủ có nhiều lợi thế hơn. Để có thể cạnh tranh, đứng vững trong hội nhập, HTX Quý Hiền cũng đã có những định hướng phát triển:

- Cải tạo, đưa con giống có chất lượng cao, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng vào sản xuất. HTX đang tiến hành dự án xây dựng trại lợn nái ngoại với quy mô 600 nái, 12.000 lợn thịt thương phẩm nhằm nạc hoá đàn lợn HTX. Giống gà Ri lai đã được đưa vào nuôi thử nghiệm thành công và đang nhân rộng ra các trại của HTX.

- Sản phẩm bán ra thị trường là sản phẩm an toàn đã đăng ký nhãn hiệu, mã vạch hàng hoá. HTX đang đăng ký nhãn hiệu, Lô gô và xây dựng đề án mở các cửa hàng chất lượng cao tại các chợ truyền thông trong tỉnh. Đồng thời, để ổn định hàng xuất ra, HTX đã tiếp cận với tập đoàn KFC của Mỹ, mời họ lên thăm và đàm phán hợp tác sản xuất gắn với giết mổ theo quy cách, tiêu chuẩn Châu Âu.

Để đạt được những thành công trên là sự lỗ lực, cố gắng và quyết tâm cao của tập thể của Ban chủ nhiệm HTX và toàn thể hội viên HTX chăn nuôi Quý Hiền đã tìm ra hướng đi đúng đắn đó là liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị đảm bảo vệ sinh ATTP.

Trần Thị Thuyết           
Chi Cục Chăn nuôi và Thú y Lào Cai
Nguồn tin: Cục chăn nuôi